6 augustus 2007

Afgelopen zondagmiddag bij een nafestivalgelegenheid kwam een beetje naar voren dat in de Haagse Deezesenzestiggemeenteraadsfractie men zeer tevreden is dat men een beetje bezig is met lokale en buitenlokale Haagse SPgemeenteraadsfractie uit en inspraakvarianten daar men in de Haagse Deezesenzestiggemeenteraadsfractie helemaal voor uit en inspraak is die naar men zegt in de Haagse
Deezesenzestiggemeenteraadsfractie heel anders gaat en anders is dan in de Haagse SPgemeenteraadsfractie waarbij in een recentelijk landelijk trouwlijk ochtendblad te lezen is dat--
’Bij de SP is het eenrichtingsverkeer. Alles gaat van de top naar beneden, zestig mensen maken de dienst uit in een partij van 52.000 mensen”, vertelt Johan Luijendijk, tot voor kort een actief SP-raadslid in Zutphen. Toine van Bergen, SP-Statenlid in Gelderland: „De partij staat niet open voor kritiek. Dan schieten ze boven in de partij in een kramp.” Paul Freriks, voormalig fractievoorzitter van de SP in de provincie Gelderland en oud-raadslid: „Partijdiscipline, dat is het enige wat ze bezig houdt. Met persoonlijke omstandigheden houden ze geen rekening. Het individu telt niet.”
Miguel Sloendregt, ooit voorzitter van de SP in Den Haag: „Als de partij zich tegen je keert, dan gaat het loei, loeihard.”
Maar hoe reageert Remi Poppe, Kamerlid, SP-lid van het eerste uur en naast leider Jan Marijnissen een van de gezichten van de partij: „Slap gelul allemaal. Het eigen belang van deze mensen staat voorop. Ik baal er van. De SP is hartstikke democratisch.”
De uitspraken van Van Bergen, Luijendijk, Freriks en Sloendregt, maar ook de affaires rond senator Düzgün Yildirim en Tribune-hoofdredacteur Elma Verhey betekenen in ieder geval deuken in het flitsend rode imago van de SP. Met het charisma van leider Jan Marijnissen en het energieke activisme van de rest van SP-politici en kader veroverde de Socialistische Partij het electoraat. De verkiezingen voor de Tweede Kamer waren de kroon op het succes (van 9 naar 25 zetels) van een lange mars door diverse politieke bestuurslagen van Nederland en dat kreeg een vervolg in de Statenverkiezingen. De SP is de derde partij van Nederland geworden en vormt een serieuze bedreiging voor de gevestigde politieke orde, vooral voor GroenLinks en de PvdA.
Hoewel de meeste partijen last hebben van een afkalvend aantal leden, groeit de SP als kool. Vanaf ruwweg 2000 verdubbelde het aantal leden, tot bijna 52.000 leden. Een partij die bij demonstraties tegen marktwerking in de zorg, tegen hervorming van de WAO, tegen milieuvervuiling, tegen aantasten van uitkeringen, immer vooraan staat en dat spreekt mensen aan. „De idealen en de concrete wijze van politiek bedrijven waren voor mij in 2002 redenen om lid te worden”, vertelt Johan Luijendijk. „Het activisme van de SP, daar ging het mij om”, zegt Paul Freriks.
De forse toestroom van leden stelt de partij wel voor een nieuw probleem. Zij lopen tegen een partijcultuur aan die zich in dertig jaar activisme en politieke strijd heeft gevormd. Die cultuur kenmerkt zich door een centralistische opstelling, stelt Gerrit Voerman, directeur van het documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schrijft een boek over de SP dat volgend jaar verschijnt. Deze vaststelling is niet nieuw. Ook in de jaren negentig van de vorige eeuw werd de sterke grip van de leiding op de partij gehekeld.
Voerman: „De SP is ontstaan uit de maoïstische oppositie die in de jaren zestig uit de CPN stapte. Kenmerken waren naast de politieke doelen, een populistische opstelling en een centrale leiding van de partij. De SP werd later marxistisch-leninistisch en nog veel later, in de jaren negentig, maakte deze oude ideologie plaats voor een partij die solidariteit en menselijkheid predikte. De partij is flink naar het midden opgeschoven richting de PvdA. Maar wat uit het verleden is overgebleven zijn het populisme en de centrale leiding. En daar wringt de schoen.” --
en dat-- Toch maakte de opmerking van de partijsecretaris de tongen los, critici waren laaiend. Miguel Sloendregt: „Bij de SP gaat de partij altijd boven het individu.” Sloendregt kan het weten. Hij was in een vorig leven behalve voorzitter van de Haagse SP ook persoonlijk medewerker van Ali Lazrak, het Kamerlid dat na een conflict over de afdrachtregeling, in 2004 uit de SP werd gezet. „Er zijn zowel door Lazrak zelf en de partijleiding fouten gemaakt, maar wat mij vooral bij is gebleven is de ongekend harde opstelling van de partij. Als er een conflict ontstaat word je dood verklaard.”
De afdrachtregeling is een van die zaken die steeds terugkeert als er ruzie ontstaat. Alle actieve SP-leden ondertekenen de verklaring dat ze hun schadeloosstellingen uit de raad, Staten of landelijke politiek in de partijkas storten. Ze krijgen een salaris van de partij gebaseerd op een modaal inkomen, of in het geval van een raadslid, een onkostenvergoeding van circa 25 procent van de officiële raadsvergoeding. Er wordt rekening gehouden met individuele omstandigheden, zegt de partij. Iedereen binnen de SP steunt deze unieke regeling, alleen vinden critici dat er juist te weinig rekening wordt gehouden met individuele omstandigheden.
Ina Veenstra uit Leeuwarden stapte eind 2004 uit de SP, omdat ze als raadslid een conflict kreeg over de afdrachtregeling. Ze voerde in 2003 op haar belastingformulier haar SP-afdracht op als een schenking (dat mag), maar de partij vond dat ze ook dit voordeel moest afstaan. Wat een kruideniersmentaliteit, stelt Veenstra in haar weblog. „Er zit daar dus op het hoofdkwartier iemand met een betaalde baan (van onze centen) die zich met dit soort van ’gemierenneuk’ bezig houdt. Ik ben altijd tegen sektevorming geweest en dit begint er aardig op te lijken.’’
Ook Johan Luijendijk en Paul Freriks kregen een conflict over de afdrachtregeling. Luijendijk vroeg om een tijdelijke onderbreking van zijn afdrachtregeling, omdat hij als deels goedgekeurde WAO’er een eigen bedrijfje probeerde op te starten. Taxichauffeur Freriks kreeg naar eigen zeggen van de partij tien euro per uur bruto compensatie. Hij weigerde zijn aangiftebiljet naar het partijkantoor in Rotterdam op te sturen. „Ze zetten mijn Statenlidmaatschap op acht uur per week, terwijl daar officieel 23 uur voor stond. Ik moest te veel inleveren, terwijl andere SP’ers per uur meer kregen. Dat weigerde ik.” Hij stapte uit de partij en richtte Sociaal Zevenaar op. Die zit nu met twee zetels in de raad.
Beide SP’ers voelen zich miskend. Freriks: „Je hebt je jarenlang de pest pokken gelopen voor de partij. Dag en nacht heb je je ingezet. Maar als je je individuele probleem aankaart zien ze je niet staan.” Luijendijk schrijft in zijn afscheidsbrief: „Solidariteit, mensen boven regels of de menselijke maat. Ik heb deze belangrijke waarden binnen de SP node gemist.” Hij kreeg wel de steun van de Zutphense afdeling van de SP.
Toine van Bergen, Statenlid in Gelderland, liep tegen een ander probleem aan. Zijn kritische bijdragen op de weblog van SP-leider Jan Marijnissen werden verwijderd. „Hij had het over het CDA en VVD en ik wilde hebben over onze eigen partijcultuur. Er zijn sinds 2000 veel nieuwe leden bijgekomen. Daar moeten we het als partij indringend over gaan praten. Er is weinig ruimte voor kritiek op de websites en weblogs van de SP en daar hebben leden moeite mee. Ik zou het ook willen hebben over de dubbele functie van Marijnissen, fractievoorzitter en partijvoorzitter. Het is natuurlijk geweldig wat die man in de afgelopen twintig jaar voor de partij heeft betekend, hij is de partij, maar we moeten ook aan de toekomst denken. Hoe willen we verder?” Van Bergen wil de strijd van binnen uit voeren. Hij blijft lid en steunt het ’Comité Democratisering SP’. --en verder dat --Miguel Sloendrecht: „In het partijbestuur van 38 bestuursleden, waarvan vijf vacant, zitten negen Kamerleden. Achttien bestuursleden hebben een betaalde functie in de SP. Dit is op z’n zachts gezegd wel erg veel van het goede.”
Daarnaast spelen nog de familieverbanden. De vrouw van Jan Marijnissen is wethouder in Oss, zijn dochter zit in de raad. De partner van Palm is webmaster van de partij. Er zijn echtparen, De Wit, ouders en kinderen, die zeer actief zijn in de partij. Gerrit Voerman noemt ’deze dwarsverbanden’ een probleem. „Formeel is de democratie keurig geregeld binnen de SP. Er zijn statuten en reglementen. Er is een partijbestuur en een partijraad. Mensen stellen zich formeel kandidaat. Maar in de top van de partij zitten allemaal oudgedienden die elkaar al heel lang kennen. Bovendien hebben er veel dubbele functies, in de politiek en in de partij. Daarmee wordt de indruk gewekt dat ze elkaar de bal toespelen en elkaar controleren. Dat is niet transparant. Marijnissen is al 20 jaar partijleider en zo zijn er nog wel een paar, bijvoorbeeld Tiny Kox, fractievoorzitter in de senaat en eerder partijsecretaris. Dat lijkt mij geen gezonde situatie. Als je de partij zou willen hervormen en transparanter wilt maken, dan moet je denken aan een anti-cumulatiebepaling, dat bepaalde functies niet door één persoon worden vervuld en dat aan functies termijnen worden verbonden.”
Toch zijn er ook nieuwkomers, bijvoorbeeld in de persoon van partijsecretaris Hans van Heijningen en Ronald van Raak, Kamerlid en tot voor kort directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP en senator. Van Raak vindt dat Voerman de plank mis slaat. „De SP is een democratische partij. Er zijn veel mensen actief en de lijnen binnen de partij zijn kort. Daardoor kunnen we snel reageren op ontwikkelingen en kunnen we een activistische partij blijven.”
Van Raak vindt de SP een open partij waar veel ruimte is voor kritiek en discussie. „Maar als er eenmaal een besluit is genomen dan gaan we aan de slag. Alle leden hebben via hun vertegenwoordigers in de partijraad een stem. Ik vind dat een groot goed. Het partijbestuur maakt maar 5 procent uit van de partijraad en kan dus echt niet zijn wil opleggen. De vele nieuwkomers in de SP zijn vaak niet alleen nieuw in de SP, maar ook nieuw in een politieke partij. Daar worden democratische beslissingen genomen en krijgt niet iedereen altijd z’n zin. Dat is wennen. In alle partijen gaat het zo. En ach...die familiebanden. Prachtig toch. Ook in andere partijen heb je families die actief zijn, De Graafs, de Den Uyls, de Donners en de Kohnstamms. Ik vind het geen probleem.”
Hij draagt de afdrachtregeling een warm hart toe. „Met het geld investeren we in de partij en de vrijwilligers, we betalen er bijvoorbeeld de scholing van leden van. Ik zou het er moeilijk mee hebben om 6000 euro te krijgen en vervolgens vrijwilligers vragen zich uit de naad te werken. Als je vertegenwoordiger wordt van de SP accepteer je de afdracht. Als individuele politicus kun je niet halverwege afzien van een democratisch afgesproken regeling waar je zelf vooral mee hebt ingestemd.”
Remi Poppe blijft foeteren op de critici van zijn partij. „Er zijn heel veel mensen met financiële problemen in dit land en die krijgen geen toelage van de partij. Dus die critici moeten niet zeuren. Ik vind ze achterbaks.”
Op 24 november houdt de SP een landelijk congres over de organisatie van de partij. „Dan kan iedereen meepraten en voorstellen doen,” stelt Van Raak. Dan zal ook blijken in hoeverre het comité ’Democratisering SP’ steun krijgt voor hervorming van de partij--

Vanavond om acht uur is er in de welbekende concordialocatie een bewonersorganisatiesijke bijeenkomst waar men gaat spreken over een gemeentelijk verbeterplan wat naar men zegt geen verbeterplan is.